Gà mọ là món ăn nổi tiếng của vùng Tây Bắc, với sự kết hợp của nhiều đặc sản rất đặc trưng nơi đây. Là món ăn tinh túy, cầu kỳ, mỗi khi thưởng thức, lại làm du khách nhớ vùng Tây Bắc nao lòng.
Nhắc đến Tây Bắc, du khách không chỉ nhớ đến phong cảnh núi rừng hùng vĩ, những đồng ruộng bậc thang trải dài ngút tầm mắt mà còn ấn tượng bởi văn hóa ẩm thực độc đáo, đa dạng và phong phú. Những món ăn được chế biến công phu, hấp dẫn, mang đậm hương vị núi rừng khiến thực khách thưởng thức một lần là nhớ mãi. Trong những món ăn đặc sản ở Tây Bắc, phải kể đến món gà mọ – một món ăn đặc biệt của đồng bào người Thái ở Sơn La, Điện Biên.
Nếu như người miền Trung tự hào về gà ri với ưu điểm thơm ngon, dai… thì gà mọ là “biệt phái” đặc sản Tây Bắc, đặc biệt là vùng Sơn La và Điện Biên. Trở thành một món ăn tỉ mỉ, tinh tế, thơm ngon đến thế, để rồi sức hấp dẫn càng lan tỏa, để tình yêu với vùng đất sơn cùng thủy tận lại thêm nồng nàn, tha thiết, mãnh liệt hơn.
Người Thái gọi gà mọ là “cáy trục cáy móc” là vị rất đặc biệt, thời xưa chỉ vua quan mới được ăn. Ngày nay, món ăn đặc sản này thường được người Thái nấu vào dịp lễ, tết, cưới hỏi, dùng thiết đãi khách quý.
Gọi là gà mọ bởi món ăn này có cách chế biến cầu kỳ, tỉ mỉ với các nguyên liệu chỉ có ở vùng Tây Bắc. Gà được chọn phải là những con gà to vừa phải không nhỏ quá cũng không quá to, gà thông thường 1,5 – 2 kg là vừa ngon. Gà mọ là món ăn ngon và cầu kỳ nên người ta chọn gà ta chạy bộ cho món ăn thêm đậm đà, đặc sắc.
Để món ăn được ngon, gà sau khi được làm sạch sẽ, đầu bếp sẽ chặt nhỏ và ướp với các loại gia vị như gừng, sả, ớt… Điều đặc biệt, gà mọ còn được nêm nếm gia vị là lá cây mắc khén – thứ gia vị chỉ vùng Tây Bắc mới có và là bí truyền của vùng này.
Sau khi đã ngấm đều các gia vị, gà được gói trong lá dong và làm thành những gói nhỏ trước khi cho lên vật dụng để đồ món ăn của người Thái. Với cách làm này, mùi vị, hương vị của gia vị của gà được cô đặc, giữ nguyên. Cũng có những vùng chế biến gà mọ theo kiểu ướp tẩm gia vị kỹ, rang vừa chín bắc xuống bếp trộn đều với các loại rau và các loại gia vị và đặc biệt là không thể thiếu bột gạo nếp nương.
Nếp được chọn phải là loại gạo nếp nương Điện Biên có mùi hương đặc trưng, chính gạo nếp thơm dẻo này mới tạo nên sự hấp dẫn cho món gà mọ. Nguyên liệu sau khi trộn đều được gói bằng lá dong, buộc kín lại và cho vào chõ đồ. Chõ đồ gà là chõ đặc biệt được làm bằng gỗ. Nhờ được đồ chín chứ không phải xào, rán nên hương vị của gà và các loại gia vị sẽ được giữ nguyên. Gà mọ khi ăn cùng xôi sẽ là món đặc sản khó quên mà trước đây chỉ những gia đình quý tộc mới được tận hưởng.
Thưởng thức gà mọ lúc chín tới, cảm nhận vị ngọt ngào của gà tươi, mùi thơm ngào ngạt của các loại gia vị, mùi thơm và vị béo ngậy quyện vào nhau, chấm thêm chút gia vị chẩm chéo, tạo thành món ăn không lẫn vào đâu được. Khi ăn, nhấm nháp từng miếng, từng miếng, đủ để cảm nhận “tinh hoa đất trời Tây Bắc”. Điều đó cũng lý giải tại sao rất nhiều du khách đam mê ẩm thực phải lên tận Mộc Châu – Sơn La để thưởng thức món ăn này. Âu cũng là một cái thú.
Ăn có nhiều mục đích, ăn cho khoái khẩu, cho đã cơn thèm, cũng gọi là đã biết ăn rồi. Ăn mà nhấm nháp rồi mô tả tỉ mỉ cách làm, cách ăn, cảnh để ăn, mùa để ăn, và cao hơn, ăn để yêu, ăn để thương để nhớ… đó đích thực mới là “tiên ẩm”. Ăn gà mọ cũng như thưởng thức bữa cỗ Tây Bắc dưới bàn tay “đạo diễn” của cội nguồn văn hóa, là linh hồn, là điệu múa, là chiếc khăn Piêu… khiến ai đi đâu cũng nhớ, mê mẩn quay lại. Và đằng sau những vị ngon “lồ lộ” của món ăn, còn là những nét đẹp, cốt cách và bản sắc của người Tây Bắc trong việc giữ gìn, bảo lưu những giá trị truyền thống. Bởi vì, “chuyện ăn uống đã chứa đựng cả một nền văn hóa”.
Mỗi dân tộc, mỗi vùng miền đều có 1 truyền thống văn hóa ẩm thực riêng, có bí quyết riêng để chế biến các món ăn hàng ngày và những ngày Lễ, Tết. Đến với ẩm thực Tây Bắc, là đến với ẩm thực dân tộc Thái – Điện Biên với những món ăn mang hương vị độc đáo.
Với người Tây Bắc, gà còn được dùng trong nhiều dịp khác nhau, ngày Tết và khi đãi khách quý, người Thái Tây Bắc thường làm món “cáy mọ”, tức gà xôi. Gà để làm món này phải là gà tơ đang nhảy ổ. Khi ăn, bao giờ chủ nhà cũng chia buồng trứng cho khách và mọi người để tỏ lòng kính trọng và cầu mong cho sự sinh sôi, phát triển, viên mãn.
Món gà mọ cùng với thịt trâu gác bếp có thể nói là những đặc sản vô cùng đặc trưng khiến nghe nói đến là không thể nào không nhớ đến ngay vùng núi Tây Bắc bao la hùng vĩ và ấm áp. Nếu có dịp lên đây, mong rằng các bạn đừng quên thưởng thức những sản vật nhớ mãi của vùng núi non nơi đây nhé.
Đừng quên thường xuyên ghé thăm website của chúng tôi cùng tìm hiểu nhiều nét văn hóa khác nhau trong chuyên mục Khám phá Tây Bắc. Nếu có nhu cầu mua các đặc sản ngon miệng nơi đây, các bạn có thể tham khảo các sản phẩm đang có bán trên website của chúng tôi:
- Và còn rất nhiều mặt hàng khác nữa, mời các bạn cùng tham khảo và thưởng thức nhé.
