Gạo nếp Tú Lệ là loại đặc sản Gạo nếp nương thơm ngon thuộc một trong những loại gạo ngon nhất của Việt Nam, chỉ có ở tại vùng thung lũng xã Tú Lệ, Văn Chấn, tỉnh Yên Bái từ lâu đã được nhiều người biết và yêu mến. Nếp Tú Lệ còn có tên gọi là gạo nếp Tan Lả (theo tiếng của người dân tộc Thái), hạt gạo to, mẩy có hương thơm và vị ngọt đậm đà. Khi nấu chín hạt xôi rất trắng, căng bóng, to tròn rất hấp dẫn, mẩy không bị gãy, vị xôi ngọt dẻo, rời từng hạt chứ không dính chặt vào nhau, vẫn dẻo cho dù để nguội. Ngoài thổi xôi thì nếp Tú Lệ còn có thể sử dụng để gói bánh chưng, nấu xôi chè, giá bánh dầy… cũng đều thơm ngon ngọt dẻo.
Không chỉ nổi tiếng khắp miền Tây Bắc, hương vị độc đáo của loại gạo quý này còn bay xa khắp mọi vùng đất nước, được mọi người yêu mến. Vì thế nếp Tú Lệ từ lâu đã được coi là thứ đặc sản tự hào của người dân xã Tú Lệ và của chung vùng Tây Bắc Việt Nam.
Gao nếp Tú Lệ thơm ngon nổi tiếng
Tạo nên sự nổi tiếng và độ dẻo thơm của hạt gạo đặc trưng nơi đây có lẽ bởi những cánh đồng lúa bao la được bao quanh và tưới mát bởi con suối trong mát đầu nguồn Mường Lùng, với nền đất hiếm vô cùng tơi xốp, nồng độ Kali cao, tầng phong hóa mỏng, dễ thấm nước. Thung lũng Tú Lệ nằm gọn giữa 3 ngọn núi cao là Khau Song, Khau Thán, Khau Phạ – ở đây biên độ dao động nhiệt độ trong ngày cao, ngày ngắn hơn đêm, khí hậu trong lành phù hợp cho cây lúa lớn nhanh, phát triển tự nhiên – đây chính là yếu tố đặc trưng tạo nên loại gạo nếp nương Tây Bắc này có mùi thơm rất lạ, tăng hàm lượng tinh bột Aminotecpin, làm nên sự dẻo thơm của hạt gạo.
Cây lúa nếp Tú Lệ nơi đây bén rẽ xanh non mơn mởn, lại được sự chăm sóc thường xuyên dưới bàn tay dịu dàng mạnh mẽ của những thiếu nữ dân tộc Thái nơi đây khiến gạo nếp nơi đây thơm ngon nhất vùng không nơi nào sánh bằng. Nếp Tú Lệ được coi là gạo sạch, dẻo và có mùi thơm rất lạ. Điều đặc biệt là không nơi nào trồng được loại lúa này mà cho thứ gạo thơm, dẻo như vùng thung lũng Tú Lệ.
Năm 2008, Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) đã cấp chứng nhận bảo hộ độc quyền nhãn hiệu tập thể “Nếp Tú Lệ” cho sản phẩm gạo nếp của xã Tú Lệ.
Hiện nay có giống Gạo Nếp Tú Lệ đã được mang trồng ở nhiều vùng đất khác nhau, do sự khác biệt về khí hậu thổ nhưỡng của mỗi vùng mà gạo nếp Tú Lệ trồng ở các nơi khác không ngon được như trồng tại xã Tú Lệ. Không ít người thấy giống nếp quý, đã mang đi nơi khác trồng, hạt gạo dù vẫn dẻo nhưng không còn giữ được hương thơm đặc trưng của nó. Nhiều người còn quả quyết, nếp Tú Lệ phải được nấu với nước suối Mường Lùng mới thấy hết hương vị thơm ngon của nó, cho dù Gạo nếp nương Điện Biên cũng nổi tiếng thơm ngon nhưng có lẽ cùng phải nhường mấy phần.
Lợi ích của gạo nếp với sức khỏe
Gạo nếp Tú Lệ có hàm lượng tinh bột, đạm, protein và chất xơ cao, giúp bổ sung năng lượng tuyệt đối cho cơ thể. Gạo Tú Lệ thơm ngon làm kích thích vị giác, giúp bạn ăn được nhiều hơn mỗi bữa. Ngoài ra, sản phẩm còn chứa hàm lượng rất cao chất chống oxy hóa anthocyanin – một chất có tiềm năng chống lại bệnh ung thư, tim mạch và nhiều bệnh khác.
Loại đặc sản Tây Bắc này có rất nhiều lợi ích tốt cho sức khỏe, có thể kế đến như:
Thúc đẩy tiêu hóa
Gạo nếp có lượng chất xơ giúp thúc đẩy quá trình tiêu hóa. Thật vậy, thực phẩm có chất xơ có tác dụng tăng cường sức khỏe đường ruột và ngăn ngừa táo bón, đầy hơi và chuột rút.
Chống viêm
Một trong những lợi ích sức khỏe tuyệt vời của gạo nếp là ngăn ngừa viêm nhiễm. Tác dụng này là do đồng, kẽm và vitamin B giúp tạo ra hệ thống miễn dịch mạnh mẽ.
Do đó, thực phẩm này là một thực phẩm rất tốt cho những người muốn ngăn ngừa viêm và nhiễm trùng.
Tăng cường sức khỏe cho tim mạch
Gạo nếp giúp tăng cường sức khỏe tim mạch là do nó không chứa chất béo. Do đó, nó là một lựa chọn sáng suốt cho những người mắc bệnh tim, huyết áp cao.
Tăng cường xương
Các thành phần khoáng chất trong gạo nếp có thể thúc đẩy xương khỏe mạnh và giảm nguy cơ loãng xương.
Thúc đẩy trao đổi chất
Nhiều loại vitamin B có trong gạo nếp có liên quan đến quá trình trao đổi chất của cơ thể, bao gồm enzym, cân bằng nội tiết tố và quá trình trao đổi chất thiết yếu khác.
Bên cạnh những tác dụng kể trên của gạo nếp, nước vo gạo đặc cũng có thể được dùng để chế biến các dược liệu, làm cho dược tính của thuốc được êm dịu, bớt háo nóng và giảm độc tính.
Cám gạo nếp được sử dụng làm thuốc bổ chữa tê phù và chứng nghẹn dưới dạng chè (cám gạo nếp nấu với đậu đỏ và đường) hoặc dạng cháo (cám gạo nấu với ý dĩ).
Gạo nếp Tú Lệ – cùng khám phá Tây Bắc
Những món ăn thơm ngon từ gạo nếp Tú Lệ
Ngoài thổi xôi, gạo nếp Tú Lệ dùng để làm bánh chưng, bánh dày hay chế biến các món bánh khác cũng vô cùng thơm ngon. Nếp thơm Tú Lệ là đặc sản trời cho mà không ở vùng cao nào có được, nó đã trở thành niềm tự hào của những người dân Tú Lệ nói riêng, Yên Bái nói chung. Chẳng thế mà trong những lần tham gia hội thi các món ăn dân tộc, hội chợ ẩm thực…, người Yên Bái thường mang nếp Tú Lệ đi nấu xôi, chế biến những món ăn ngon từ gạo nếp Tú Lệ để giới thiệu với du khách và những món ăn đặc sắc ấy không chỉ đạt giải cao trong các cuộc thi ẩm thực, mà còn nhận được rất nhiều sự mến mộ của thực khách gần xa.
Mỗi khi Tết đến, những người sành ăn Yên Bái, dù ở cách xa đến vài chục cây số cũng vượt đường núi xa xôi lên tận Tú Lệ lấy cho được một can nước ở suối Mường Lùng mang về đồ xôi, tạo nên tiếng thơm nức tiếng của ẩm thực Tây Bắc.
Gạo Nếp Tú Lệ chính hiệu thích hợp nhất là đồ xôi trắng, hoặc nếu có lá cẩm ta có thể làm món xôi màu đẹp mắt. Và nếu có điều kiện thì ta đồ xôi bằng chõ gỗ và bảo quản xôi bằng ép khẩuđể tăng chất lượng xôi tới mức hoàn hảo. Khi ăn xôi như thế mới cảm nhận hết cái sự tinh túy và ta sẽ lý giải được tại sao giống nếp Tú Lệ này lại nổi tiếng đến thế.
Bánh dầy
Bánh trôi
Bánh nếp
Bánh nếp rán
Bánh mochi
Bánh ít
Bánh lá dừa
Bánh cam
Bánh ngải cứu
Bánh bao chỉ nhân dừa
Các loại xôi
Bánh chưng
Bánh tét
Bánh canh bột nếp
Xôi vò
Bánh bông lan bột nếp
Bánh ít trần
Bánh bông lan trứng muối
Bánh nậm
Bánh xoài
Bánh da Quảng Nam
Xôi chiên
Bánh hồng
Nếp nấu các loại chè
Nếp nấu các loại cháo
Bánh mật
Xôi chiên phồng
Xôi chiên phồng
Gà bó xôi chiên phồng
Bánh nếp tẩm vừng chiên
Bánh nếp chiên bọc đường
Cơm cháy nếp chiên
Và nhiều món ngon khác từ nếp Tú Lệ. Mong rằng bài viết tổng hợp này sẽ mang đến cho các bạn nhiều điều bổ ích về ẩm thực và Du lịch Tây Bắc, chúc các bạn một ngày nhiều niềm vui và hẹn gặp lại trong những bài viết sau nha.
Bình luận (23)