Lễ hội Hoa Ban – Tinh của của núi rừng Tây Bắc

Lễ hội Hoa Ban ở Tây Bắc là lễ hội rất được mong chờ, gửi gắm những maong cầu của những người con núi rừng về một cuộc sống sung túc ấm no, mưa thuận gió hòa.

Trong bài viết này mời các bạn theo chân của đặc sản ngon Tây Bắc khám phá chi tiết về lễ hội này ở Mường Lò, Yên Bái nhé.

Đôi nét về lễ hội Hoa Ban của Tây Bắc

Thời gian tổ chức lễ hội Hoa Ban

Lễ hội Hoa Ban hay cũng có tên gọi khác là lễ hội Xên Mường, thường được tổ chức định kỳ hàng năm vào dịp tháng 2 âm lịch của người dân tộc Thái ở một số địa phương của Tây Bắc. Đây là thời gian mùa hoa Ban bắt đầu nở rộ, phủ trắng cả núi rừng Tây Bắc bao la. Lễ hội hoa Ban cùng với lễ cấp sắc của người Dao đỏ tạo nên nét độc đáo riêng biệt trong văn hóa của đồng bào dân tộc Thái vùng Yên Bái.

Lễ hội này đã được hình thành từ rất lâu đời, qua nhiều thế hệ nơi đây tiếp tục gìn giữ và kế tục. Lễ hội này nhằm thể hiện lòng thành kính, tưởng nhớ lớn lao tới các vị thần linh, những người đã có công khai thiên lập địa, đồng thời qua đây cũng gửi gắm mong muốn một cuộc sống bản làng Mường quanh năm no ấm, mùa màng bội thu, thóc đầy bồ, gà đầy sân, gia đình ấm êm, quốc thái dân an…

Ngày nay theo nhịp sống thời đại thì những lễ hội được tái hiện trong các Festival lễ hội phục vụ khách du lịch cũng có nhiều nét cách tân, không quá câu nệ theo các lễ nghi cổ xưa nữa, tuy nhiên vẫn giữ được cái hồn và nét độc đáo riêng, luôn nức lòng những khách du lịch tới đây khám phá Tây Bắc.

Sự tích của lễ hội hoa Ban (Mường Lò, Yên Bái)

Theo truyền thuyết trong dân gian vẫn còn được ghi nhớ qua lời kể của các già làng, trưởng bản thì lễ hội Hoa Ban này được gắn liền với câu chuyện tình yêu đôi lứa đầy thương tâm.

Chuyện kể lại rằng, nàng Khôm (theo tiếng Thái có nghĩa là nghèo, cay đắng) và chàng trai Tào Lu (giàu có) dành tình yêu cho nhau nhưng không được sự chấp thuận từ phía gia đình. Khi mùa xuân đến, hai người đã lén gia đình rủ nhau lên chơi trên hang Thẩm Ngoạng (này nay là hang Thẩm Lé).

Ít lâu sau, chàng trai không may bị cảm nặng rồi chết, biến thành cong Tô Mánh Lú (có màu đen, kích thước to hơn con ve sầu), còn nàng Khôm vì không muốn bị gia đình ép gả cho chàng trai khác nên đã một mình bỏ trốn vào rừng. Nàng cứ chạy mãi, chạy mãi cho đến khi kiệt sức, nàng chết gục ở trong rừng. Nơi nàng ngã xuống sau này mọc lên một loại cây có hoa trắng, hương thơm dịu dàng như mật ngọt, người dân gọi đó là hoa Ban.

Từ ấy cứ mỗi độ xuân về, loài hoa ấy lại nở rộ trắng núi rừng như muốn tưởng nhớ đến kỷ niệm và cặp đôi đã có cùng nhau trong chuyến đi chơi hôm nọ. Loài hoa thanh khiết, trong trắng như chính tình yêu đôi lứa, lặng lẽ khoe sắc giữa đất trời Tây Bắc bao la, kiên định nhớ về hạnh phúc đã qua.

Và hằng năm cứ mỗi độ xuân về, người dân nơi đây lại tổ chức lễ hội Hoa Ban, như một sự khắc ghi về ý nghĩa của tình yêu đôi lứa và mong cầu những điều tốt đẹp cho cuộc sống, ngày nay rất nhiều khách du lịch Tây Bắc đã biết đến và cũng rất mong chờ được tham gia vào lễ hội này.

Ý nghĩa lễ hội hoa Ban của vùng Tây Bắc

Lễ hội Hoa Ban chính là nét văn hóa tâm linh tốt đẹp đã được gìn giữ và truyền thừa qua biết bao thế hệ, có ý nghĩa lớn trong đời sống tinh thần của đồng bào dân tộc Thái nơi đây. Việc tổ chức lễ hội hằng năm mang theo tâm nguyện của họ thẩm bái lên thần “Then” – vị thần cao nhất trong hàng ngũ thánh thần theo đức tin của người Thái. Đồng thời, họ cũng thỉnh cầu “nàng Ban” – hình ảnh cô gái trinh trắng, thuần khiết với một tình yêu sắc son chung thủy. Cuối cùng họ thỉnh bái đến ma trời, ma Mường, ma sông, ma núi… đề cầu nguyện sự phù hộ cho tất cả những người dân nơi đây một cuộc sống ấm no, mưa thuận gió hòa, cây cối tốt tươi, lứa đôi được hạnh phúc, nhà nhà đều có cuộc sống đủ đầy.

Các bạn hãy theo từng bước chân của chúng tôi khám phá những nghi thức trong tổ chức lễ hội độc đáo này cùng cả những món ăn vô cùng độc đáo của ẩm thực Tây Bắc nhé.

Nghi lễ trong lễ hội Hoa Ban

Phần Lễ nghi

Mở đầu cho lễ hội Hoa Ban – những người dân tộc Thái cùng nhau đem lễ vật tới hang Thẩm Lé để làm lễ cúng.

Lễ vật thường bao gồm một con lớn, mấy cành hoa Ban, hai bát gạo tẻ, cơm trắng, chai rượu và vài nén hương cùng với trầu cau. Tại đây người làm lễ là thầy cúng sẽ cúng thần hàng, thần rừng, cầu nguyện cho những người dân nơi đây luôn ấm nó sung túc.

Quý khách du lịch khi khám phá Yên Bái vào đúng dịch này sẽ có dịp được chiêm ngưỡng những nét văn hóa cổ xưa vẫn còn được giữ gìn tới tận ngày nay

Phần Hội

Hoàn thành xong phần lễ chính là phần hội để tất cả mọi người đều có thể hòa vào không khí sôi động, tưng bừng. Tất cả các thanh niên trai gái cùng nhau chơi hội hái hoa, sôi nổi tham gia vào những tiết mục biểu diễn độc đáo. Tiếng người hò reo cười đùa cùng tiếng pí, tiếng khèn hòa cùng với tiếng trống chiêng vô cùng huyên náo, trai gái dập dìu múa những điệu Thẩm Lé – là điệu múa dành riêng khi đi hái hoa Ban.

Lúc này, những chàng trai sẽ thi nhau trèo lên những cây hoa Ban cao nhất, hái hoa tặng cho người con gái mà mình thích, bên dưới, những cô gái lấy những cái ớp (giống với cái giỏ) để chuẩn bị đón những bôn hoa được các chàng trai thả xuống. Anh chàng có ý với cô gái nào thì sẽ thả cho cô gái đó, còn những cô gái cũng sẽ đón lấy hoa của chàng trai mà mình để ý, nam thanh nữ tú tìm thấy nhau, cứ thế mà nên duyên.

Đây là một nghi thế rất rộn ràng của vùng núi Tây Bắc được người già cho đến nam thanh nữ tú rất yêu mến và trông đợi, chúng tôi tới đây lại muốn giới thiệu tới các bạn món đặc sản tây bắc lạp sườn gác bếp, nếu bạn yêu mến món ăn ngay, hãy đặt ngay, chúng tôi sẽ giúp bạn ship tới tận nhà.

Kết thúc lễ hội

Lễ hội hoa Ban kết thúc cũng là lúc các cặp đôi trai gái tạm thời chia tay nhau, chuẩn bị xuống đồng cày cấy cho một mùa vụ mới, bởi mùa xuân là mùa làm nương, cùng hát những khúc hát dân ca tha thiết:

“Muốn chơi thì chơi lúc hoa ban còn nở

Đùa thì đùa thời hoa ban còn nhiều

Đừng đợi lát nữa hoa sẽ tàn

Lúc ấy con gái có chồng thì bị xích đeo tay, gông đeo cổ, chẳng đi chơi hội được nữa rồi…”

Những thách thức trong việc gìn giữ lễ hội trong thời hiện đại hóa

Cùng với sự phát triển của thời đại, rất nhiều những nếp sống văn hóa truyền thống của đồng bào các dân tộc thiểu số đã dần bị mai một. Cuộc sống hiện đại hơn, người dân cũng đã dần rời đi làng quê để xuống thành phố làm việc khiến cho không gian dành cho các lễ hội truyền thống cũng dần bị thu hẹp, thế hệ trẻ dần trở nên ít hứng thú và ít quan tâm tới những văn hóa truyền thống của chính dân tộc mình.

Cho nên để gìn giữ được những giá trị truyền thống tốt đẹp này, đòi hỏi Yên Bái nói riêng, các tỉnh thành miền Tây Bắc nói chung nỗ lực hơn nữa để duy trì được các tập tục lâu đời, tuyển truyền cho thế hệ trẻ giá trị ngàn đời mà chúng ta cần tiếp nối, phát huy.

Trên đây là đôi nét về lễ hội Hoa Ban – Yên Bái cùng những ý nghĩa cao đẹp mà đồng bào dân tộc người Thái muốn gửi gắm. Nếu đến Yên Bái vào mùa xuân, các bạn hãy đừng bỏ lỡ cơ hội tham gia cùng vào lễ hội này của người dân địa phương, tìm hiểu những giá trị nhân văn thú vị của các lễ hội của miền đất này nhé.

Cuối cùng thì thưởng thức các đặc sản Tây Bắc cũng sẽ góp phần quảng bá hình ảnh cùng những giá trị của người dân vùng cao, còn chờ gì nữa, các bạn hãy đặt ngay cho mình món ăn đặc sắc thịt trâu gác bếp để được đắm mình trong những đặc sản núi rừng này nha, các sản phẩm luôn thơm ngon, an toàn và đặc biệt được ship đến tận nhà.