Tìm hiểu về lễ cấp sắc của người Dao Đỏ – Lễ hội quan trọng của đồng bào vùng cao

Lễ cấp sắc là một nghi lễ truyền thống quan trọng đối với con người vùng cao, đặc biệt là đối với người đàn ông ở vùng Tây Bắc. Đây chính là cột mốc đánh dấu sự trưởng thành của một người đàn ông Dao Đỏ, là nghi thức không thể thiếu trong đời sống văn hóa và tín ngưỡng của đồng bào dân tộc.

Trong bài viết này mời các bạn yêu thích khám phá Tây Bắc tìm hiểu sâu sắc về lễ hội truyền thống đầy ý nghĩa này nhé.

Lễ cấp sắc được tổ thức khi nào

Thật ra thì thời gian diễn ra lễ hội này của người Dao Đỏ không có một lịch cụ thể nào cả, nó khác hoàn toàn với hầy hết các lễ hội khác, đặc biệt là ở các dân tộc vùng núi cao Yên Bái, lễ cấp sắc của người Dao Đỏ này được tổ chức riêng cho 1 người mà thôi, đóng vai trò quan trọng trong nếp sống sinh hoạt của người Dao, diễn ra khi người đàn ông đến tuổi trưởng thành.

Nếu có dịp được khám phá Yên Bái, các bạn có thể dễ dàng được tham dự và tìm hiểu về lễ hội này, đánh dấu mốc trưởng thành của các tráng đinh nơi đây.

Ý nghĩa lễ hội cấp sắc của người Dao Đỏ

Lễ cấp sắc của người Dao Đỏ còn có tên gọi khác là Lễ Lập tịnh có vai trò ý nghĩa với người đàn ông sống tại bản làng vùng cao của Tây Bắc. Đây chính là ngày họ được công nhận trưởng thành về mặt vật chất lẫn tinh thần nên được mọi người vô cùng coi trọng. Trong quan niệm tín ngưỡng của người Dao Đỏ nơi đây thì ngày này, người đàn ông của gia đình, của dòng tộc nhận được sự công nhận của các vị thần linh.

Không chỉ là dịp công nhận sự trưởng thành của những người đàn ông trong dòng tộc, lễ cấp sắc còn thể hiện đạo lý con người luôn hướng đến cái thiện, ghi nhớ tới công ơn của tổ tiên và cội nguồn, gốc rễ của mỗi người.

Chính vì thế, phong tục này đã trở thành một nghi lễ bắt buộc với tất cả những người đàn ông trong dòng tộc, họ rất coi trọng ngày lễ này và đặc biệt, ngay từ khi mới sinh thì mọi người đàn ông đều mong muốn được tổ chức ngày lễ cấp sắc của mình.

Tất nhiên là ngày lễ quan trọng nên trong tiết mục các món ăn không thể nào thiếu nữ món đặc sản Tây Bắc vô cùng đặc sắc rồi, nhưng chúng ta hãy tiếp tục tìm hiểu về sự ra đời của tập tục này nhé.

Lịch sử ra đời của lễ cấp sắc

Nếu các bạn có dip du lịch Tây Bắc đến với vùng cao Yên Bái, ghé thăm bản làng người dân tộc Dao đỏ thì bạn sẽ có cơ hội được nghe các vị già làng kể về truyền thuyết tập tục tốt đẹp này.

Tương truyền xưa kia, người Dao vốn sinh sống yên bình ở các triền núi, bỗng dưng một ngày ma quỷ đua nhau xuất hiện, quấy rối cuộc sống người dân nơi đây. Chúng ăn thịt các loại gia súc, vật nuôi, phá hoại mùa màng và giết hại cả bà con nữa, khiến cho cuộc sống của người Dao trở nên vô cùng khốn đốn.

Không thể để yên cho lũ quỷ ác lộng hành, Ngọc Hoàng đã sai quân lính nhà trời xuống trừ họa cho người Dao, nhưng quân nhà trời tiêu diệt lũ quỷ ròng rã suốt ba tháng vân chưa đuổi hết chúng được. Thấy vậy, Ngọc Hoàng liền sai các vị thần truyền phép thuật cho trai tráng trong buôn làng, cấp cho họ một đạo sắc để cùng quân binh nhà trời dưới dương gian diệt trừ ma quỷ.

Nhờ có sự đoàn kết giữa quân binh nhà trời và trai tráng trong làng, lũ quỷ từ đó đã bị tiêu diệt sạch. Để phòng lũ quỷ có ngày quay lại quấy phá, Ngọc Hoàng đã ban lệnh cấp sắc cho những người đàn ông là chủ gia đình để họ có sức mạnh bảo vệ người thân, dòng tộc và buôn làng của mình. Chính từ lúc ây, lễ cấp sắc của người Dao Đỏ đã ra đời và được bao thế hệ người dân nơi đây tiếp tục gìn giữ, bảo tồn cho tới tận ngày nay.

Lễ cấp sắc người Dao Đỏ tổ chức ra sao

Là một nghi lễ bắt buộc của cộng đồng người Dao, thế nên buổi lễ cấp sắc được tổ chức theo một phạm vi mở, có thể có nhiều cá nhân trong một gia đình hay dòng tộc cùng tham gia, hoặc cũng có thể được tổ chức cho tập thể nhiều gia đình ở các bản làng khác nhau nữa, chính vì thế lễ cấp sắc này được phân chia thành nhiều cấp bậc khác nhau.

Trong đó, bậc đầu tiên sẽ được cấp 3 đèn với 36 binh mã; bậc thứ hai được cấp 7 đèn và 72 binh mã; bậc ba được cấp 12 đèn và 120 binh mã. Riêng lễ cấp sắc 3 đèn và 7 đèn sẽ thường được tổ chức thường xuyên hơn trong cộng đồng. Điều này sẽ phụ thuộc hoàn toàn vào nhu cầu và điều kiện của từng gia đình, dòng tộc. Trong khi đó, nghi lễ cấp sắc 12 đèn được coi là bậc có quy mô lớn hơn nên chỉ được tổ chức vào khoảng thời gian hai mươi, ba mươi năm một lần.

Theo quan niệm của đồng bào dân tộc Dao thì người có cấp sắc càng cao, đó chính là vinh dự càng lớn của cả dòng tộc và của gia đình người đó. Vì vậy những người đàn ông Dao đỏ không ngừng trau dồi và học hỏi, bồi dưỡng trong suốt cuộc đời mình để được cấp sắc cao hơn, mang lại vinh dự cho bản thân và cho dòng tộc.

Nếu yêu quý những nét văn hóa của người vùng cao, các bạn hãy tham khảo thêm nhiều món ăn ngon của ẩm thực Tây Bắc được cập nhật thường xuyên trên website của chúng mình  nhé.

Chuẩn bị cho lễ cấp sắc của người Dao

Thông thường, vào khoảng thời gian trước khi diễn ra lễ cấp sắc, các cặp vợ chồng Dao đỏ sẽ phải cùng nhau chuẩn bị các lễ vật từ sáng sớm. Mâm lễ vật bao gồm: lợn, mía, thóc, gạo, hương… cùng các vật dụng thân thuộc trong đời sống như chăn, chiếu, ghế, chậu… Các lễ vật này được lựa chọn một cách kỹ àng, đảm bảo dâng lên thần linh một cách trang trọng trong suốt buổi lễ.

Ngoài các lễ vật do gia đình chuẩn bị, nếu quy mô lớn và trang trọng hơn thì gia chủ có thể đứng ra huy động mọi người cùng đóng góp thêm, gồm lương thực, thực phẩm để sau đó mọi người cùng liên hoan bởi một lễ cấp sắc thường tương đối đông người.

Ngoài ra, người được cấp sắc phải tuân thủ 10 điều cấm và 10 điều nguyện theo nền văn hóa truyền thống của cộng đồng trước khi tiến hành tổ chức lễ. Ngoài ra, trong vòng một tuần trước ngày diễn ra lễ chính thức, những người được cấp sắc tuyệt đối không to tiếng với bà con, họ hàng xóm làng. Họ cũng không được nói tục, chửi bậy và cả quan hệ vợ chồng nữa. Bấy nhiêu đó đã đủ nói lên tầm quan trọng và ý nghĩa thiêng liêng của ngày lễ cấp sắc đối với đồng bào dân tộc Dao Đỏ.

Thời gian và địa điểm diễn ra các nghi thức trong Lễ cấp sắc của người Dao Đỏ

Lễ cấp sắc của người Dao Đỏ sẽ diễn ra liên tục trong 3 ngày 3 đêm, kéo dài từ ngày 9 đến ngày 12 tháng Mười Một âm lịch. Buổi lễ có sự tham gia làm lễ của 13 thầy, gồm 3 thầy cả và 10 thầy thành viên. Các thầy cả sẽ đến trước để hướng dẫn các nghi thức lễ, phân công nhiệm vụ cho từng người cụ thể và 10 thầy thành viên sẽ đến vào ngày hôm sau.

Những nghi thức trong ngày lễ cấp sắc

Lễ cấp sắc của người Dao Đỏ được tổ chức liên tục với một loạt những loại lễ nghi quan trọng, bao gồm: Lễ đón thầy, Lễ dâng đèn, Lễ đưa các trò đi gặp Ngọc Hoàng, Lễ lên đàn cấp dấu, Đặt pháp danh (tên âm), Lễ đón hình mã trở về và thu quân, Lễ đi trên đá nóng, Lễ hóa vàng và Lễ cấp bằng.

Ngoài ra trong những ngày diễn ra buổi lễ quan trọng này, những người dân trong buôn làng cũng tổ chức biểu diễn những điệu múa đan xen giữa yếu tố lao dộng và tôn giáo, thể hiện sự giao hòa của hai cõi âm – dương.

Tiếng nhạc cùng các điệu múa góp phần tô đậm thêm sự linh thiêng trong suốt những ngày diễn ra, ngoài ra còn nhiều điệu múa khác như múa gậy, múa rùa, múa lên hương cũng được người dân biểu diễn, đây chính là lời trình báo với tổ tiên, Bàn Vương phù hộ cho bản làng một mùa sung túc, ấm no, bội thu.

Lễ cấp sắc của người Dao Đỏ là minh chứng rõ nét của quan niệm cộng đồng về thế giới tâm linh, đồng thời thể hiện rõ nét cho bản sắc văn hóa độc đáo của người dân tộc. Nếu có dịp về vùng cao Yên Bái đúng ngày diễn ra lễ hội, nhất định phải ghé đến tham gia bạn nhé!

Đặc sản ngon Tây Bắc mong muốn rằng những vài viết sâu sắc giới thiệu văn hóa vùng cao sẽ được các bạn đón nhận và ủng hộ, đồng thời chúng tôi luôn cung cấp các loại đặc sản Tây Bắc sạch, thơm ngon chính gốc để phục vụ mọi người, chẳng hạn các bạn có thể tham khảo về món măng khô Điện Biên được rất nhiều người thích thú, đặt hàng, sản phẩm sẽ được chúng tôi ship tới tận nhà để làm cho bữa ăn gia đình bạn thêm ngon, quý khách đặt hàng hãy liên hệ nhắn tin trực tiếp qua nút Chat được đặt ở góc phía cuối trang, chúng tôi sẵn sàng tư vấn, tận tâm phục vụ!